Bijholteontsteking – basiszorg en advisering

De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus,in de bovenkaak en in het voorhoofd. Deze ruimtes staan via kleine kanaaltje in verbinding met de neus. Het slijmvlies dat de neus van binnen bedekt loop via die verbindingskanaaltjes door in de bijholten.

Bij bijholteontsteking of sinusitis is het slijmvlies van 1 of meer bijholtes ontstoken. (Sinusitis en rhinitis worden vaak met elkaar verward. Rhinitis of neusslijmvliesontsteking heeft specifiek betrekking op het neusslijmvlies. Als de ontsteking van het neusslijmvlies een gevolg is van een allergische reactie, dan is er sprake van allergische rhinitis. Wanneer die allergische rhinitis wordt veroorzaakt door inademing van allergenen, dan spreken we van pollinose of hooikoorts). Zelden blijft bijholteontsteking echter beperkt tot 1 holte, meestal zijn er meerdere aangedaan. De kaakholten zijn daarbij het vaakst aangedaan. Hoewel de term voorhoofdsholteontsteking vaak wordt gebruikt zijn de voorhoofdholten meestal niet ontstoken.

Zowel de arts als de patiënt menen al gauw dat er sprake is van een bijholteontsteking. Uit onderzoek blijkt echter dat het in veel gevallen gaat om een flinke verkoudheid. Meestal ontstaat een bijholteontsteking echter wel in aansluiting op een verkoudheid. Door de verkoudheid is het neusslijmvlies namelijk gezwollen. Deze zwelling zet zich gemakkelijk door in de verbindingskanaaltjes met de bijholten. De slijmvliezen kunnen daardoor hun afvalproducten niet kwijt, waardoor de weerstand van de slijmvliezen vermindert en virussen en bacteriën kunnen toeslaan. Op die manier ontstaat de ontsteking.

Pijn in het voorhoofd, de bovenkaken of achter de ogen zijn de belangrijkste verschijnselen van bijholteontsteking. Ook kan er een drukkend gevoel of vol gevoel zijn in het hoofd en de kiezen kunnen pijnlijk zijn bij het kauwen. Verder is er meestal een verstopte neus, al of niet met geelgroen slijm. Dit slijm kan ook achter in de keel terechtkomen, waardoor de bijholteontsteking vergezeld gaat van hoest. 
De pijn is vooral ’s ochtends aanwezig en verergert bij voorover bukken (alsof er een blik naar voren valt). Iemand met een bijholteontsteking kan koorts hebben en zich ziek voelen.

De werkzaamheid van antibiotica bij bijholteontsteking is onvoldoende aangetoond. Daarom zal de huisarts terughoudend zijn met deze middelen. Alleen bij ernstige klachten die lager duren dan een week kunnen antibiotica worden overwogen.

Advisering

Leefregels, voeding en algemene adviezen:

  • de neus druppelen met zout water of een zoutwaterneusspray gebruiken;
  • stomen;
  • niet roken;
  • indien nodig een pijnstiller (paracetamol) gebruiken;

Naar de dokter?

  • Nee, in principe niet, de klachten gaan doorgaans vanzelf binnen een week over;
  • Ja,bij ernstige klachten die langer duren dan een week;
  • Ja, wanneer het vermoeden rijst van een allergie (niezen, helder slijm, seizoensgebonden  rhinitis).

Zelfmedicatie

De bij de drogist verkrijgbare middelen tegen aandoeningen van de neus (rhinologica) werken vaatvernauwend, waardoor de slijmvliezen slinken en de verstopping afneemt. De krachtigste middelen zitten in neusdruppels en neussprays. Voorzichtigheid is bij deze middelen geboden bij hartpatiënten en mensen met hoge bloeddruk. Bovendien mogen neusdruppels en neussprays niet lager dan een week worden gebruikt: bij langduriger gebruik bestaat de kans op het ontstaan van chronische neusslijmvliesontsteking. Voor het gebruik van druppels of spray eerst de neus goed snuiten.
Bij de drogist zijn ook inhalatieproducten verkrijgbaar op basis van eucalyptus, menthol en kamfer. De geïnhaleerde dampen van deze producten laten de slijmvliezen slinken. Bij gebruik als stoombad ervoor zorgen dat er geen spatten op de huid komen. Inhalatieproducten zijn niet geschikt voor kinderen jonger dan 2 jaar (met uitzondering van Luuf voor baby’s dat geen menthol bevat); voor neusdruppels en neussprays geldt een aangepaste dosering voor kinderen jonger dan 6 jaar. 
Het gebruik van rhinologica kan leiden tot overgevoeligheidsreacties. Om deze reden is met name bij kinderen voorzichtigheid geboden. Spoelen met een fysiologische zoutoplossing is in dit soort gevallen om die reden vaak de eerste keus.

Neusverkoudheid is gewoonlijk binnen een week weer over. Wanneer dat niet het geval is of wanneer men in bepaalde periodes regelmatig last heeft van een verstopte neus, dan is waarschijnlijk sprake van een allergische neusslijmvliesontsteking. Tot die categorie wordt hooikoorts (pollinose) gerekend. Receptgeneesmiddelen hebben ook vaak neusslijmvliesontsteking als bijwerking. Is dit het geval dan moet de patiënt niet op eigen initiatief een middel daartegen innemen, maar contact opnemen met de arts.
De bij de drogist verkrijgbare middelen voor de acute behandeling van allergische neusslijmvliesontsteking bevatten het niet-sederende antihistaminicum loratadine. De werking wordt sterk bepaald door de gevoeligheid van de patiënt; als na 3 dagen gebruik geen verbetering is opgetreden, dan stoppen met het gebruik. 
Loratadine is niet geschikt voor kinderen jonger dan 2 jaar en mag bij zwangerschap/lactatie alleen op doktersadvies worden gebruikt. Juist omdat antihistaminica ‘gevoelig’ werken, is het af te raden om op recept voorgeschreven antihistaminica te combineren met zonder recept verkrijgbare antihistaminica. Loratadine kan hoofdpijn, vermoeidheid en maagdarmreacties als bijwerking hebben. Als men weet dat men last gaat krijgen van een allergische neusslijmvliesontsteking, kan men bij de drogist terecht voor middelen op basis van natriumcromoglicaat die het vrijkomen van mediatoren (zoals histamine) beletten waardoor de symptomen van allergische neusslijmvliesontsteking worden voorkomen. Het effect treedt meestal binnen een week op,maar kan ook aanmerkelijk langer (ca. 4 weken) duren voordat men er baat bij heeft.

Natriumcromoglicaat wordt ook in oogdruppels gebruikt ter voorkoming van ontsteking van het bindvlies van het oog (conjuctivitis) die het gevolg is van een overgevoeligheidsreactie.

In de fytotherapie en homeopathie worden producten op basis van gedroogde vruchten van de sponskomkommer gebruikt bij de behandeling van hooikoorts en neusverkoudheid.

 

Inhalatieproducten: Dampo inhalatiezalf
Luuf
Rhinocaps
Vicks Vaporub Neusdruppels/sprays: Bisolnasal
Nasivin
Otrivin
Vicks Sinex Fysiologisch zoutoplossing: Diverse merken Tegen allergische rhinitis: Prevalin
Otrivin Hooikoorts
Pollinosan
Allerfre
Claritine