Diarree – basiszorg en advisering

Diarree is een dunne waterige ontlasting, waarbij men per dag driemaal of vaker naar het toilet moet. Diarree kan samengaan met koorts, buikkrampen en spugen. Een belangrijk kenmerk van diarree is de verstoorde vocht- en zouthuishouding in de darmen.
Door infectie of irritatie van de darmwand kunnen de voedingsstoffen en de grote hoeveelheid verteringssappen waarin voedsel is opgelost, de wand van de darm niet passeren. Het voedsel en de verteringssappen komen daardoor als een waterdunne ontlasting naar buiten. De samentrekkende bewegingen van de darm (peristaltiek) nemen toe, waardoor de darminhoud versneld en met kracht naar buiten wordt gewerkt. De samentrekkende bewegingen worden ervaren als krampen in de buik.

Diarree wordt veroorzaakt door virale of bacteriële infecties van de darm. Diarree veroorzaakt door een infectie staat medisch bekend als gastro-enteritis. Meestal is de oorzaak een virusinfectie en spreekt men van buikgriep. Buikgriep kan zeer besmettelijk zijn. Andere oorzaken van diarree zijn geneesmiddelengebruik (antibiotica), overmatig eten of koffiegebruik en het nuttigen van ander of bedorven voedsel (vakantiediarree). De laatste vorm is bekend als voedselvergiftiging (Salmonella). Diarree kan ook het gevolg zijn van psychische spanningen en heftige emoties (examenvrees).
Bij diarree verliest men, behalve vocht, ook zouten. Braken en koorts kunnen het verlies verder versterken. Door dit vocht- en zoutverlies voelt men zich slap. Vocht- en zoutverlies kunnen uiteindelijk leiden tot uitdroging. Dit is met name een aandachtspunt voor ouderen en (vooral!) jonge kinderen. 
Signalen die bij jonge kinderen kunnen wijzen op uitdroging zijn:

  • minder natte luiers;
  • droge mond en ogen (een kwijlend of huilend kind met dikke tranen is niet uitgedroogd);
  • sufheid;
  • verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje buikhuid tussen de duim en wijsvinger veert de huid niet meteen terug);

Volwassenen lopen weinig kans op uitdrogen. Bij bejaarden is de kans op uitdroging groter. Alleen de acute vorm van diarree valt onder de zelfzorg.

Advisering

Leefregel, voeding en algemene adviezen:

  • niet te snel medicijnen tegen diarree gebruiken;
  • voldoende drinken;
  • een speciaal dieet volgen heeft geen zin;
  • bij dreigende uitdroging is het raadzaam ORS te gebruiken;
  • diarree kan ook worden veroorzaakt/verergerd worden door teveel sennathee of vitamine C;
  • bij diarree als gevolg van buikgriep is de hygiëne van belang (handen wassen, toiletpot reinigen);
  • voor vrouwen die de pil en middelen tegen diarree gebruiken is het belangrijk te weten dat de pil minder werkzaam kan zijn bij diarree;

Naar de dokter?

  • Nee, diarree gaat meestal na 4 a 5 dagen vanzelf over;
  • Ja, wanneer de zekerheid of het vermoeden bestaat dat de diarree wordt veroorzaakt door het gebruik van geneesmiddelen;
  • Ja, wanneer de diarree langer dan 4 a 5 dagen aanhoudt of wanneer ze telkens terugkomt;
  • Ja, bij kinderen jonger dan 2 jaar; altijd contact met een arts opnemen wanneer bij deze jonge kinderen diarree gepaard gaat met koorts, braken of sufheid; diarree bij zuigelingen moet dezelfde dag door de huisarts gezien worden;
  • Ja, bij uitdrogingsverschijnselen;

Zelfmedicatie

Meestal wil men als eerste de vervelende symptomen van diarree onderdrukken; de bij de drogist verkrijgbare geneesmiddelen op basis van loperamide hebben de krachtigste werking. Deze stof vertraagt de samentrekkende beweging van de darm, maar loperamide mag niet gebruikt worden wanneer de peristaltiek juist gestimuleerd moet worden, zoals bij bepaalde vergiftigingen. In normale gevallen moet loperamide binnen 2 dagen werken. Is dat niet het geval, dan moet te allen tijden een arts worden geraadpleegd. Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven moeten voor gebruik van loperamide met een arts overleggen. Wel mogen zij zonder doktersadvies producten op basis van geactiveerde kool gebruiken, zoals norit. Let op dat bij diarree de anticonceptie pil minder betrouwbaar is.

Middelen tegen diarree kunnen verstopping als bijwerking hebben. Dit mag echter niet worden verward met het zogenaamde prikkelbaar darmsysteem. Dat kan zowel obstipatie als diarree als symptomen hebben. Het kan uitsluitend door een arts vastgesteld worden. 

Producten

Loperamide: Diacure Geactiveerde Kool: Norit ORS: Dioralyte