EHBO Kruiden Top Tien – handig in het medicijnkastje

Een aantal kruiden en producten die van deze kruiden gemaakt zijn, zijn zeer geschikt om in plaats van of naast de reguliere middelen als jodium, aspirine, norit e.d. een vaste plek in de verbandtrommel of het medicijnkastje te krijgen. De volgorde is willekeurig: de één is dus niet belangrijker of beter dan de andere. Er is gekeken naar een zo breed mogelijk werkingsgebied en verkrijgbaarheid. Er worden een aantal kwalen besproken, waar bijna iedereen wel eens mee te maken krijgt.

Goudsbloem 

Een plant die op zichzelf al een complete EHBO-kliniek is, met een zeer breed werkingsgebied en bovendien zeer veilig toe te passen, wat Goudsbloem bijvoorbeeld zeer geschikt maakt voor kinderen en oudere mensen. De werking is vooral antisceptisch en verzachtend. Goudsbloem wordt meestal toegepast in de vorm van thee, aftreksel, zalf/balsem, olie of een tinctuur. Men gebruikt hiervoor meestal de lintbloemen en soms ook de bloeiende toppen.

Toepassing huid

Goudsbloemzalf is een eerste middel bij kleine, zelf te behandelen aandoeningen van de huid, als (schaaf) wondjes, zweertjes en brandwondjes, breng de zalf na het uitwassen van het wondje aan op de aangedane plek en dek deze niet af, of zo luchtig mogelijk. Het uitwassen van de wondjes kunt u bijvoorbeeld doen met ½ liter gekookt water (wel iets laten afkoelen voordat u het gebruikt) waarin u 40 druppels Goudsbloemtinctuur heeft opgelost. Naast het gebruik bij verwondingen kunt u Goudsbloemzalf ook zeer goed toe passen bij (droge) eczeem en andere droge huiduitslag (ondersteunend bij psoriasis). Bij berg en luieruitslag bij kleine kinderen is naast de Goudsbloemzalf, ook de Goudsbloemolie zeer geschikt, met name als de basis Amandelolie is, die verzachtend is en snel intrekt. 

Toepassing constitutie

De zeer sterk ontsmettende werking maken Goudsbloem een geweldig kruid om toe te passen bij allerlei ontstekingen en infecties, zowel in – als uitwendig, bijvoorbeeld de tinctuur bij middenoorontsteking bij kinderen (gebruik dan 3 x per dag, het aantal druppels dat gelijk staat aan de leeftijd van het kind), maar ook bij steenpuisten en fistels, waar men een kompres van verdunde Goudsbloemtinctuur op kan doen, nadat men eerst een trekzalf heeft gebruikt (bijvoorbeeld Brandnetel – of Heemstzalf). De thee is zeer geschikt om infecties aan de ogen mee te behandelen, eerst uitwassen met een sterke thee van Goudsbloem, daarna een kompres met de thee op het aangedane oog. 

Goudsbloem kan veilig worden toegepast naast antibiotica en andere reguliere middelen, heel zeldzaam is een allergie voor Goudsbloem. 

Wolverlei 

Een kruid dat groeit waar hij het meest van pas komt, in bergachtige gebieden met veel rotsen waar je makkelijk struikelt en valt, een andere naam voor dit plantje is dan ook Valkruid. Overigens is dit een van de weinige kruiden die beter bekend is onder zijn botanische naam Arnica dan onder de Nederlandse naam. Medicinaal worden de bloemen en de wortel gebruikt. 

Let op!

Producten gemaakt van pure Wolverlei of Arnica mogen alleen uitwendig worden toegepast, de tot D4 of D6 verdunde tinctuur mag wel inwendig gebruikt worden.

Toepassing bewegings-apparaat

Een tubetje Arnicazalf is onontbeerlijk in het medicijnkastje, direct op de pijnlijke plek smeren bij kneuzingen, verstuikingen, uitwendige bloeduitstortingen, dichte botbreuken, ook als men bijvoorbeeld het hoofd gestoten heeft, maar ook bij spierpijn en andere bewegingspijnen. Wolverlei of Arnica wordt ook wel toegevoegd aan sportmassageolie, voor een snel spierherstel. 

Let op!

Zeer belangrijk is wel dat Arnicazalf alleen mag worden aangebracht op een gave huid, dus niet op een huid die een open verwonding heeft!

Toepassing herstel na een operatie 

Een toepassing waar u (vooral achteraf) veel baat bij zult hebben is het preventief gebruiken van de verdunde tinctuur (gebruik dan de D4 of D6 oplossing) voordat u een operatie moet ondergaan, begin dan 10 dagen van tevoren, met 3 maal daags 5 tot 10 druppels per dag in te nemen, 2 tot 5 druppels voor kinderen onder de 12 jaar. Wolverlei of Arnica versnelt het herstelproces aanmerkelijk, omdat het de activiteit van de witte bloedcellen stimuleert, die vastzittend bloed moeten verwijderen en verteren, maar het kruid verwijderd zelf ook vastzittende vloeistoffen uit gekneusd en beschadigt weefsel. Mocht u vergeten zijn Arnica preventief te gebruiken en achteraf spijt krijgen, dan is het nog niet te laat, ook dan kunt nog beginnen met het gebruik van de tinctuur, al heel snel zult u een verbetering van uw klachten voelen. De verdunde tinctuur is ook goed toe te passen na het trekken van een tand of kies. 

Als Arnica op de hierboven beschreven manier gebruikt wordt is het een veilig kruid, ook voor kinderen, wel zijn sommige mensen allergisch voor het middel. 

Smalle Weegbree

Een kruid dat iedereen kent, volgt de mensen op hun weg, en is ieder tot nut die de moeite neemt aandacht te schenken aan deze bescheiden weldoener van de mensheid. Het mooie van Weegbree is dat je het altijd vindt wanneer je het nodig hebt. Medicinaal worden de bladeren gebruikt, meestal in de vorm van een thee, tinctuur of kompres.

Toepassing luchtwegen

Smalle Weegbree is zeer actief werkzaam tegen allerlei ziekteverwekkers die voor ellende kunnen zorgen in de luchtwegen, na wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het kruid succesvol in de aanval gaat bij ziekten veroorzaakt door o.a. strepto – en stafylokokken. Naast deze antisceptische werking, versterkt de Smalle Weegbree ook het longweefsel omdat de plant veel silicium bevat en voert het slijm af en verzacht het door de vele slijmstoffen die de plant bezit. De thee en de tinctuur dan ook worden gebruikt bij (chronisch) hoesten, bronchitis, astma, kinkhoest. Vooral binnen de homeopathie wordt Smalle Weegbree ook gebruikt bij allerlei allergische klachten. Voor klachten van de luchtwegen wordt meestal de thee of de tinctuur gebruikt. 

Toepassing huid

Een zeer goed wondkruid, ook bij snij – en steekwonden, zeer bloedstelpend en desinfecterend, dus ook van nut bij kleine zweertjes. Uitwendig kan men de gekneusde verse bladeren als een kompres op wonden plaatsen, maar ook een doek gedrenkt in de thee of verdunde tinctuur ( hiervoor weer 40 druppels tinctuur op een halve liter gekookt en wat afgekoeld water) werkt zeer goed als kompres. Zeer bekend is de werking van Smalle Weegbree bij Brandnetelprikken, snel met het gekneusde Weegbreeblad over de pijnlijke plekken en de pijn en jeuk is zeer snel verdwenen, net zo goed werkt het bij insectenbeten, dan kan men ook de eerder genoemde kompressen toepassen. 

Smalle Weegbree is een zeer veilig toe te passen kruid, ook voor kinderen en ouderen. 

Sint-Janskruid 

Een plant die al sinds mensenheugenis verbonden is met het licht, in heidense tijden gewijd aan Balder, de Germaanse God van het Licht, na de kerstening gewijd aan St. Johannes de Doper, wiens feest in de periode van het aloude Midzomerfeest valt. Sint-Janskruid is een zeer belangrijk geneeskruid dat zeer breed toepasbaar is door de grote verscheidenheid aan inhoudsstoffen. Medicinaal worden de bloemen (de olie) en de bloeiende toppen gebruikt (tinctuur en thee). 

Toepassing huid en wondverzorging

Sint-Jansolie is het middel voor allerlei kleinere aandoeningen van de huid, men kan het bijvoorbeeld toepassen na het zonnen, als middel om de pijn te stillen en de huid te herstellen na een zonnebrand. Ook kan men de olie gebruiken om de huid mee te ontsmetten op een zachte manier (vele malen prettiger voor kinderen dan jodium). Verder bij schaafwonden, (droge) eczeem, luieruitslag, tepelkloven, doorligplekken, brandwonden, ter voorkoming van littekens (bijvoorbeeld zwangerschapsstriemen), het verwijderen van splinters (wat Sint-Janskruid op een klein kompres doen en dit losjes aanbrengen op de splinter, binnen een paar uur is de splinter eruit zonder pijn of gevaar voor infecties). 

Toepassing bewegingsapparaat en doorbloeding

Sint-Jansolie heeft een verwarmende werking en stimuleert de bloedsomloop, een zeer goede massageolie bij spierpijn, spit, verharde spieren (bijvoorbeeld spierknopen in de kuit), pijn in de nek door het te lang in een houding zitten. Maar ook voor allerlei gewrichtsaandoeningen als reuma, artritis en jicht kan het verwarmend en daarom pijnstillend werken, denk in dit verband ook aan RSI-klachten. Ook bij winterhanden – en voeten en doorbloedingproblemen van handen en voeten veroorzaakt door diabetes. Verwarm voordat u de olie als massage – of wrijfolie toepast even in de handen. 

Toepassing middenoor-ontsteking

Een zeer veel voorkomende klacht bij kleine kinderen, u kunt iets verwarmde Sint-Jansolie in het pijnlijke oor gieten en het oor sluiten met een watje, doe dit als de oorontsteking nog niet is doorgebroken of eventueel is doorgeprikt door de huisarts. Ga echter als het kind hoge koorts heeft en veel pijn altijd naar uw huisarts. 

Sint-Jansolie is een uitstekende basisolie voor etherische oliën, die de verwarmende en stimulerende werking van Sint-Jansolie nog kunnen versterken, denk in dit verband bijvoorbeeld aan een paar druppels etherische Rozemarijnolie en Gemberolie op een eetlepel Sint-Jansolie (pas olie die etherische Rozemarijnolie bevat niet toe bij zwangere vrouwen, epileptici en mensen met een onbehandelde hoge bloeddruk, verder ook niet vlak voor het slapen gaan i.v.m. de stimulerende werking van Rozemarijnolie). 

Let op!

Verder is het belangrijk te weten dat een aantal mensen gevoelig is voor de fotosensibele eigenschappen van Sint-Janskruid, dit betekent dat hun huid rood en pijnlijk wordt nadat zij Sint-Jansolie gebruikt hebben en daarna hun huid aan de zon hebben blootgesteld. Het is dus ook zeer onverstandig om Sint-Jansolie voor het zonnen toe te passen, als u het na het zonnen gebruikt bij een zonnebrand, reinig dan altijd zeer grondig de huid voordat u opnieuw de zon opzoekt. 

Aloë 

Oorspronkelijk een plant uit Oost – en Zuid-Afrika, maar inmiddels wereldwijd in gebruik als medicinale plant, maar ook als decoratieve tuin – en kamerplant. Medicinaal wordt het sap uit de bladeren gebruikt, dat wordt ingekookt totdat het een gelachtige substantie is. Er zijn tal van producten die Aloë vera bevatten op de markt, maar u kunt ook gewoon de plant gebruiken die misschien wel in de vensterbank bij u staat, snijd hiervoor een sappig blad af en pers het verse sap eruit.

Toepassing huid

Heeft een bijzonder verzachtende en weefselherstellende werking op de huid waardoor de littekenvorming mooier en gelijkmatig is, Aloë kan dus worden toegepast bij een hele serie aandoeningen van de huid zoals eerste – en tweedegraadsverbrandingen, zonnebrand, insectenbeten, luieruitslag, diverse soorten eczeem, ondersteunend en verzachtend bij psoriasis. Één theorie waarom Aloë zo weefselreddend werkt bij brandwonden is doordat de werkzame stoffen in het kruid voorkomen dat er een substantie met de naam tromboxaan vrijkomt, die verantwoordelijk lijkt voor het afsterven van cellen en de vorming van blijvend littekenweefsel. 

Let op!

Aloë vera is een veilig middel maar vermijdt het gebruik ervan bij zwangerschap, ook niet gebruiken als er sprake is van sterke menstruele bloedingen, ook niet bij infecties en andere aandoeningen van de baarmoeder en eierstokken als myomen (vleesbomen) en cysten, die voor zware bloedingen kunnen zorgen. Ook niet gebruiken bij aambeien of kloofjes aan de anus. 

Tea Treeolie

Van dit middel had 10 jaar geleden nog maar weinig mensen gehoord, maar binnen zeer korte tijd heeft deze etherische olie zijn weg gevonden naar menig medicijnkastje en ehbo-koffertje. Tea Treeolie is afkomstig van de bladeren van een boom die oorspronkelijk afkomstig is uit Australië waar het al duizenden jaren werd toegepast door de Aboriginals. Het bijzondere van Tea treeolie is dat het actief werkzaam is tegen alle soorten ziekteverwekkers, bacteriën, schimmels en virussen, bovendien stimuleert Tea Tree ook nog eens het eigen afweersysteem van het lichaam.

Toepassing huid en haar

Zeer breed toepasbaar bij allerlei infecties en aandoeningen van de huid zoals kleine zweertjes, acne, zwemmerseczeem, blaren, brandwondjes, een vette huid, luieruitslag, uitslag door te ruw scheren. Was bijvoorbeeld de huid bij acne, luieruitslag, een vette huid en brandwondjes met een ½ l gekookt water met hierin opgelost 10 druppels Tea Treeolie. Bij blaren en zweertjes kunt u de olie ook onverdund op de aangedane plekken aanbrengen. Bij zwemmerseczeem kunt u voetbaden nemen met hierin opgelost 15 druppels Tea Treeolie. Bij roos of een schilferige hoofdhuid werkt het zeer goed door aan uw normale shampoo een 15-tal druppels Tea Treeolie toe te voegen en hiermee het haar te wassen. Ook bij hoofdluis kan Tea Treeolie succesvol worden toegepast, door eerst het haar te wassen met shampoo met daarin opgelost wat Tea Treeolie (zie roos) en vervolgens nadat het haar is uitgespoeld, het nog een laatste spoeling te geven met een ½ l water met 15 druppels Tea Treeolie en vervolgens het haar in een handdoek te wikkelen en hiermee 1½ tot 2 uur mee te blijven zitten, daarna het haar zorgvuldig uitkammen met een netenkam, de volgende 2 dagen deze handelingen herhalen en daarna na een week nog een keer herhalen, regelmatig het haar wassen met Tea Treeshampoo voorkomt overigens ook hoofdluis. 

Toepassing constitutie

Tea Treeolie werkt zeer goed bij een aantal mensen die lijden aan een koortslip (Herpes simplex virus type I), stip bij het eerste gevoel van jeuk of branderigheid aan met de pure Tea Treeolie, er is een grote kans dat het virus dan in de kiem gesmoord wordt, Tea Treeolie geneest de herpesbesmetting niet, maar bestrijdt wel de symptomen. Verder is Tea Treeolie een uitstekend middel om mee te stomen bij verkoudheid, bronchitis, astma en kinkhoest. Een aantal druppels toegevoegd aan een zitbad of aan het spoelwater van een vaginale irrigator kunnen helpen bij een candida – of andersoortige schimmelinfectie van de vagina. Toegevoegd aan het water van een zitbad kan het ook helpen bij een blaasontsteking. 

Let op!

Tea Treeolie is zeer veilig uitwendig, toe te passen, gebruik het niet inwendig. Sommige mensen kunnen net al bij veel andere middelen een allergische reactie vertonen. 

Braam 

Bij een ieder bekend, is het niet vanwege de vruchten, dan wel vanwege zijn hardnekkigheid als onkruid. Wat niet iedereen weet is dat de blaadjes van de Braamstruik ons zeer goed van dienst kunnen zijn bij tal van acute kwalen, zij bevatten bijzonder veel looistoffen en tal van vitaminen en mineralen. Braamblad werkt hierdoor o.a. sterk samentrekkend en bloedzuiverend. Van de blaadjes wordt de thee en de tinctuur gemaakt.

Toepassing constitutie

Braambladthee – of tinctuur is een uitstekend middel bij alle kwalen die voortkomen uit een lage weerstand, zoals griep, verkoudheid, keelpijn, angina, ontstoken tandvlees, aften, verharde lymfeknopen. Maar ook na een periode van ernstige ziekte om het herstel te bevorderen. Braamblad vult  tekorten aan, is zweetafdrijvend en ontstekingsremmend. 

Toepassing spijsvertering

Als er sprake is van een acute diarree die langer dan een dag duurt, of de diarree komt bijzonder ongelegen, drink dan Braambladthee of gebruik de tinctuur (pas de tinctuur dan toe in een acute dosis van ieder uur 10 druppels tot de klachten verminderen). Om deze reden is het zeer handig om Braambladthee of de tinctuur op vakantie mee te nemen. 

Toepassing bloed / verwondingen 

Braamblad werkt zeer bloedzuiverend en bloedverrijkend, het is een uitstekend aanvullend kruid bij bloedarmoede. Het is een zeer belangrijk kruid bij bloedvergiftiging en kan dan goed naast de reguliere antibiotica gebruikt worden. Door de bloedzuiverende werking is het een goed idee om Braambladthee – of tinctuur te gebruiken nadat u een bloedtransfusie heeft moeten ondergaan, hierdoor worden de klachten die vaak optreden na een transfusie als misselijkheid, koorts e.d. sterk verminderd. Braam werkt zeer bloedstelpend en kan dus goed worden toegepast als wondkruid, bij uitwendige wonden, maar ook bij inwendige bloedingen. Door de samentrekkende en bloedreinigende werking ook een goed middel bij aambeien. Verder helpt Braam te zware menstruele bloedingen te stelpen (ga overigens altijd naar uw huisarts als deze bloedingen lang duren en u niet de oorzaak weet). Ook een goed kruid vlak voor en na de bevalling, het versterkt de baarmoeder en stelpt nabloedingen. 

Braam is een zeer veilig en breed toepasbaar kruid, ook geschikt voor kinderen en ouderen.

Vlier

Al bij de oude Germanen een heilige boom, die in verband werd gebracht met de Vruchtbaarheidsgodin Freya, die na de kerstening ondergronds moest en haar rentree maakte als de sprookjesfiguur Vrouw Holle, in het Duits heet de Vlier dan ook nog steeds ‘Hollunder’. De Vlier werd geacht tal van magische en demonenwerende kwaliteiten te bezitten en in veel Europese culturen brengt het dan ook ongeluk om Vlierbomen te kappen, en waarom zou je ook, deze boom levert ons zoveel goeds op. De bloemen leveren de heerlijke en genezende thee. Vlierbloesem is gemakkelijk zelf te drogen voor het gebruik in thee, oogst de bloemschermen als er flink geel stuifmeel op zit, eind mei of juni, leg ze omgekeerd op wit papier en laat ze een week drogen, hou er rekening mee dat de drogende bloemen een aantal dagen een onaangename kattenpislucht kunnen hebben, maar dat trekt gauw weg, bij gunstige omstandigheden zijn ze na een week al droog en kan men de bloemetjes van de schermen rissen, bewaren in een van lucht en licht afgesloten pot, dit kan men een jaar gebruiken. De bloeiende toppen met wat blad worden voor de tinctuur gebruikt. Vlier is zeer veilig voor iedereen toepasbaar. 

Toepassing constitutie

Vlierbloesemthee verhoogt de weerstand en is een lekkere thee om te drinken, ook voor kinderen, dit maakt het een uitstekende thee om te drinken bij griep en verkoudheid. Ook bij verschillende infecties met name die van de bovenste luchtwegen als angina en amandelontsteking bewijzen zowel de thee als de tinctuur goede diensten, door de zweet – en urinedrijvende werking wordt het lichaam gereinigd van ziekteverwekkers. Bovendien heeft Vlierbloesemthee een troostende en kalmerende werking. Vlier reinigt het bloed en stimuleert de bloedvorming. In sommige gevallen heeft Vlier een preventieve werking tegen hooikoorts. 

Toepassing zenuwstelsel

Bij hoofdpijn, soms pijnstillend bij migraine en zenuwpijn (bijvoorbeeld aangezichtspijn). 

Rode Zonnehoed

Een prachtige plant afkomstig van de prairies van Noord-Amerika, waar hij door de stammen van de Great Plains al eeuwenlang werd toegepast als geneeskruid, voordat de kolonisten de waarde ontdekten. Inmiddels is Echinacea een van de meest verkochte natuurlijke geneesmiddelen, die men zelfs in de supermarkt kan kopen. Helaas is de voorlichting en de toepassing vaak verkeerd. Er bestaat nog steeds het misverstand dat Echinacea een preventieve werking heeft tegen griep en verkoudheid, om deze reden slikken veel mensen het middel de gehele winterperiode. Recent onderzoek heeft echter uitgewezen dat het kruid het beste werkt op het moment dat de infectie al is uitgebroken. Echinacea werkt omdat het de natuurlijke weerstand van het lichaam zelf verhoogt. Gewoonlijk gebruikt men de tinctuur die gemaakt wordt van de wortels van de plant, ook zalven en gels met het kruid zijn in de handel voor toepassing op de huid.

Toepassing constitutie

Kan bij zeer veel infecties worden toegepast, natuurlijk bij griep en verkoudheid en bij alle infecties van de luchtwegen. Maar ook bij infecties van de huid, als puisten, steenpuisten, sceptisch eczeem, ontstoken wonden. Het helpt ook littekenvorming voorkomen en is weefselherstellend. Verder verhoogt het de natuurlijke weerstand bij Candida albicans en bij het Herpes simplexvirus. 

Let op! 

Echinacea is over het algemeen zeer veilig, ook voor kinderen en ouderen, echter er zijn een aantal aandoeningen waarbij het middel beter niet gebruikt kan worden. Lees bij twijfel dus de monografie van de Rode Zonnehoed.

Passiebloem 

Een van de mooiste scheppingen van de natuur, deze schitterende bloem, die ook nog eens zijn nut bewijst als medicijn. Er zijn vele varianten van deze plant, maar de meeste komen uit Zuid-Amerika. De Passiflora incarnata wordt het meest medicinaal toegepast. Ook is de Passiebloem een van de meest onderzochte geneeskrachtige planten, en de werking is keer op keer bewezen. Medicinaal gebruikt men de bladeren. Meestal wordt Passiflora verkocht in de vorm van tinctuur of capsules, ook zit het vaak in complexmiddelen met andere kalmerende kruiden.

Toepassing zenuwstelsel

Een van de veiligste natuurlijke kalmerende middelen dat kan worden toegepast bij slapeloosheid, nervositeit, nerveuze hartklachten, spierkrampen en als milde pijnstiller. 

Let op! 

Gebruik geen hoge doseringen tijdens de zwangerschap.

Met dank aan Gonnie van Elteren!

Bron: http://plantaardigheden.nl/