Het Hiernamaals – De Scandinavische Visie

De vikingen hadden een opmerkelijk gestructureerde benadering van het hiernamaals. Iedereen had er zijn eigen plaats en moest gewoon de wapens weer ter hand nemen. Voor de vikingen – of Noormannen – was het universum opgedeeld in negen werelden die met elkaar verbonden waren door de kolossale wereldboom Yggdrasil. Bovenin bevonden zich het godenrijk en het hiernamaals en bij de wortels was de Onderwereld. Ertussen bevond zich onder andere Midgard of Middenaarde, het rijk van de mens. De Scandinavische kosmologie was polytheïstisch. Er waren veel goden en godinnen en ook fantasieschepsels met verbazingwekkende krachten, zoals dwergen, elfen en ijs- en vuurreuzen die niet onderdeden voor de goden. Het Scandinavische wereldbeeld bestond vanaf het einde van de 8e eeuw tot halverwege de 11e eeuw. 

De vikingen waren goede handelaars en plunderaars. Ze reisden naar Rusland, Turkije en zelfs Amerika. Ze vestigden zich tot ver buiten Scandinavië, zoals in Engeland, IJsland en Groenland. 

De negen werelden van het Scandinavische hiernamaals:

het Scandinavische universum bestond uit negen werelden in drie sferen: boven (1-3), midden (4-8) en beneden (9).

  1. Asgard bevindt zich bovenin de Yggdrasil. Hier wonen de twee godenrassen: de Aesir en de Vanir.

  2. De Vanir woonden eerst in Vanaheim en later in Asgard.

  3. In Alfheim wonen de lichtelfen. 

  4. Midgard is het land van de aarde en de mensen.

  5. In Jotunheim wonen de ijsreuzen.

  6. In Muspelheim wonen de vuurreuzen. 

  7. Nidavellir is het thuis van de dwergen.

  8. Svartalheim is de plaats waar de duistere elfen wonen.

  9. Niflheim, of Hel, bevindt zich tussen de wortels van de Yggdrasil. 

De belangrijkste elementen van de vikingcultuur overleefde de dood: feestmaaltijden en vechten. Of iemand bij de winnaars of verliezers hoorde, hing af van hoe de persoon had geleefd en was gestorven. De twee belangrijkste werelden van het Scandinavische hiernamaals waren Asgard (hemel) en Hel. De plaats waar de Noormannen na hun dood naartoe gingen, hing grotendeels af van de manier waarop ze waren gestorven. 

De zalen van Asgard

Een krijger die in de strijd was gesneuveld, kon worden uitverkozen door de Valkyries; negen goddelijke maagden die de slagvelden afstroopten op zoek naar helden voor het walhalla. Hij kon ook worden geselecteerd voor het lever van zielen van oorlogsgodin Freya. Of hij kon in een andere zaal van Asgard belanden, bij krijgers die geen grote helden waren geweest.

Het walhalla, de ‘Zaal der gesneuvelden’, was de zaal van Odin. De Einherjar – individuele krijgers – gingen er na hun dood naartoe en brachten de meeste tijd door met vechten, eten en drinken. De mannen werden door Odin aangenomen als zijn zonen en wachtten vervolgens op Ragnarok – het laatste conflict. Dan zouden ze zich bij de goden voegen om te strijden tegen de ijs- en vuurreuzen. 

Een andere zaal heette Vingolf. Deze had 540 deuren met achter elke deur 800 krijgers. Ook zij zouden strijden tijdens Ragnarok. Overdag maakten de krijgers elkaar af, waarna ze ’s nachts weer tot leven werden gewekt om bier en mede te drinken. Freya kon vrij kiezen uit de helden die de Valkyries hadden meegenomen. De krijgers die ze selecteerde, bracht ze naar haar zaal Folkvang. Ze vormden het andere deel van het godenleger dat tijdens Ragnarok zou strijden. 

De kille putten van de hel

De hel was een ellendige, koude plek, bewaakt door de bloeddorstige reuzenhond Garm. De Onderwereldgodin Hel zwaaide er de scepter. De vikingkrijgers die niet voor Asgard werden geselecteerd, gingen naar Hel, die een halfdood en halflevend gezicht zou hebben. Ze deelde de doden in naar personen die door ziekte en ouderdom waren gestorven en aar verraders en lafaards die tijdens Ragnarok tegen de goden zouden vechten.

Ragnarok

Ragnarok, of Godenschemering, was het laatste conflict tussen de goden en hun gezworen vijanden: de reuzen. De voortekenen voor deze dag des oordeels waren drie jaar onafgebroken winter, waarna de zon en de maan zouden worden verslonden door de reusachtige wolven die hen hadden achtervolgd door de hemel. Een zware aardbeving zou alle opgesloten monsters bevrijden, inclusief de god Loki, die het ‘kwaad’ zou aanvoeren tegen het leger van de goden.

Na de strijd

Vrijwel alle goden worden in de strijd gedood en de aarde wordt verschroeid door de vuurreuzen. Na Ragnarok zal een nieuwe wereld verschijnen, groen en paradijselijk. De overgebleven goden en godinnen zullen heersen over dit Utopia. Een nieuw mensenras zal ontstaan en in harmonie leven. de goden van het kwaad zijn voor altijd vernietigd.

Bron MBS ©Loes Raaphorst 01/2006