Hoofdpijn – basiszorg en advisering

Verreweg de belangrijkste oorzaak van hoofdpijn is spanning; deze vorm van hoofdpijn wordt dan ook wel spanningshoofdpijn genoemd. Bij spanningshoofdpijn zijn de spieren van hoofd en/of nek te strak gespannen. Daardoor worden de zenuwuiteinden geprikkeld en ontstaat hoofdpijn.
Spanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door een strak, constant drukgevoel met doffe pijn in het voorhoofd, bij de slapen of het achterhoofd. Meestal is die pijn aan beide kanten van het hoofd te voelen, soms is er een ‘bandgevoel’ om het hoofd.

Ons hoofd heeft nogal wat te verduren. Bestond vroeger het werk van de meeste mensen uit lichamelijke arbeid, tegenwoordig staat vooral het werk met het hoofd centraal. Ook in onze vrije tijd worden we via de media overspoeld met informatie en problemen waaraan we onze aandacht haast niet kunnen onttrekken.
Het denken, het opnemen van informatie en het verwerken daarvan, is in onze samenleving steeds belangrijker geworden. De rest van ons lichaam komt er steeds minder aan te pas: we verplaatsen ons in auto’s, we gaan met roltrappen naar boven en beneden en halen onze voeding kant en klaar uit de winkel. Kortom: het hoofd, waarin het denken plaatsvindt, lijkt topzwaar te worden in verhouding tot de rest van ons lichaam. Deze onevenredige zware belasting kan leiden tot pijn in het hoofd.

De te hoge spanning van de spieren bij spanningshoofdpijn is meestal het gevolg van een te hoge spanning in het dagelijkse bestaan. Daarbij kan het gaan om spanningen van korte duur, bijvoorbeeld als gevolg van te lang doorwerken of een ruzie. Ook continue en langdurige spanning kan echter tot verhoogde spierspanning leiden. Voorbeelden van een langdurige spanningstoestand zijn: 

  • te hoge eisen stellen aan jezelf;
  • voortdurend een schuldgevoel hebben;
  • een onaangename baan hebben;
  • voortdurend boosheid onderdrukken;

Advisering 

Leefregels, voeding en algemene adviezen:

  • voedingsmiddelen die (kunnen) leiden tot hoofdpijn vermijden;
  • praten over spanning/stress of andere factoren die de hoofdpijn kunnen veroorzaken;
  • een dagboek bijhouden;
  • regelmaat aanbrengen in het dag- en nachtritme;
  • spanningshoofdpijn vraagt om ontspanning: een goede nachtrust is daarbij onontbeerlijk; zorg voor voldoende afleiding en neem zo min mogelijk ‘spanning’ mee naar bed;
  • hoofdpijn is vaak een reactie van het lichaam op te veel (transpiratie, alcohol, spanning, roken) of op te sterke verandering (airconditioning, weekend-hoofdpijn); ook infecties worden vaak aangekondigd door hoofdpijn;
  • ontspanningsoefeningen of yoga doen;
  • hoofdpijn massage toepassen;
  • zonodig een pijnstiller gebruiken; de dosering dient niet overschreden te worden; let op de bijsluiters;
  • algemene pijnstillers mogen niet gecombineerd worden met pijnstillers op recept, antigriepmiddelen of middelen tegen menstruatiepijn;
  • bij misselijkheid kan een zetpil uitkomst bieden als pijnstiller;
  • pijnstilling bij kinderen mag uitsluitend door middel van een specifiek kinderproduct;

Naar de dokter?

  • Nee, als er naast de hoofdpijn geen andere lichamelijke klachten zijn;
  • Ja, wanneer de hoofdpijn wordt vergezeld van andere klachten zoals oogklachten, bijholteontsteking, allergieën, hersenschudding, nekstijfheid, sufheid, braken of verlamming;
  • Ja, wanneer de hoofdpijn langer dan vijf dagen aanhoudt;

De bij de drogist verkrijgbare pijnstillers werken pijnstillend en koortsverlagend (paracetamol, propyfenazon) en ontstekingsremmend (acetylsalicylzuur, ibuprofen, naprozen). Ze mogen zonder recept worden verstrekt tegen hoofdpijn, kiespijn, zenuwpijn, spit, spierpijn, menstruatiepijn, koorts en pijn bij griep en verkoudheid, koorts en pijn na vaccinatie. De ontstekingsremmende middelen hebben voorts reumatische pijn als indicatie. Ze mogen niet worden gecombineerd met al door de arts voorgeschreven analgetica (pijnstillers) of met bij de drogist verkrijgbare antigriepmiddelen of middelen tegen menstruatiepijn. Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, mogen analgetica uitsluitend op doktersrecept gebruiken.
Voor alle analgetica geldt overgevoeligheid als contra-indicatie. Ze hebben in het algemeen geen invloed op de rijvaardigheid of de bekwaamheid om machines te besturen. Orale analgetica moeten altijd worden ingenomen met een royale hoeveelheid vloeistof. 

Paracetamol

Paracetamol werkt pijnstillend (analgetisch) en koortsverlagend (antipyretisch). Bij normale doseringen treden weinig bijwerking op. Bij inname van enkele malen de maximale dagdosis ineens kan de lever zeer ernstig worden beschadigd. Bewusteloosheid treedt daarbij niet op. Toch moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen. Bij chronisch alcoholisme mag de dosis paracetamol de 2000 mg per etmaal niet overschrijden. Overdosis paracetamol is zelfmoordoorzaak nr. 1 in Engeland. 
De dosering voor volwassenen en kinderen vanaf 15 jaar: 500-1000 mg per keer, maximaal 3000 mg per etmaal. De toedieningsinterval bedraagt minstens 4 uur.  

Paracetamol met Propyfenazon

Zie paracetamol. Voorts geldt:
Bij patiënten met een gestoorde bloedaanmaak of bij langdurig gebruik van propyfenazon dient het bloedbeeld regelmatig te worden gecontroleerd, omdat een negatieve werking op de bloedaanmaak in zeer zeldzame gevallen niet valt uit te sluiten. Bij het optreden van letsels van het mond- en keelslijmvlies, keelpijn en of koorts moet het gebruik onmiddellijk worden gestaakt. 
De dosering voor volwassenen: 500-1000 mg per keer, maximaal 1500 mg paracetamol en 900 mg propyfenazon per etmaal.

Acetylsalicylzuur, Ibuprofen en Naproxen

Deze stoffen werken pijnstillend (analgetisch), koortsverlagend (antipyretisch)  en ontstekingremmend (antiflogistisch). Acetypsalicylzuur remt bovendien de aanmaak van bloedplaatjes (trombocyten). Deze stoffen mogen niet worden gebruikt door mensen met maag/darmklachten, bloedstoringen (ook niet bij bloedingen en behandeling met antistollingsmiddelen) en lever en nierinsufficiëntie. Acetylsalicylzuur mag niet worden gebruikt voor of na het trekken van tanden en kiezen. Ook niet kort voor of na alcoholgebruik.
De dosering acetylsalicylzuur voor volwassenen: 500-1000 mg per keer, maximaal 4000 mg per etmaal. De toedieningsinterval bij kinderen moet tenminste 4 uur bedragen en kinderen die symptomen van griep of waterpokken hebben mogen acetylsalicylzuur alleen op recept gebruiken (in verband met de kans op het optreden van het syndroom van Reye).
De dosering ibuprofen voor volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar: 200-400 mg per keer, maximaal 1200 mg per etmaal.
De dosering naproxennatrium voor volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar: 220-440 mg per keer, maximaal 660 mg per etmaal. Bij een aanvangsdosis van 440 mg mag een volgende dosis van 220 mg pas 12 uur later worden genomen. Voor ouderen vanaf 65 jaar geldt per etmaal een maximum van 440 mg. Naproxen bij voorkeur onmiddellijk na de maaltijd innemen.

Producten

Paracetamol
Speciaal voor kinderen: Hedex, Panadol, Roter
Finimal kindertabletten, Panadol junior, Sinaspril Paracetamol en coffeïne Finimal, Panadol Plus, Roter paracof, Witte Kruis Paracetamol, Propyfenazon en coffeïne Daro hoofdpijnpoeder, Sanalgin, Saridon Acetylsalicylzuur Asperine, Aspro, Alka-Seltzer Acetylsalicylzuur en paracetamol Chefarine Acetylsalicylzuur en paracetamol en coffeïne Roter APC Ibuprofen Advil, Nurofen, Relian, Roter actifen Naproxen Aleve