Jaloezie – een slechte eigenschap of juist niet?
Sommige mensen zijn jaloerser dan anderen, dat is algemeen bekend, maar is het nu juist een slechte eigenschap of valt het wel mee? Persoonlijk ben ik ontzettend jaloers. Niet omdat ik mijn partner niet vertrouw, maar omdat ik niet begrijp dat niet alle vrouwen van de wereld achter hem aanzitten omdat hij in mijn ogen nu eenmaal perfect is 😉
Vanuit mijn onbedwingbare lust om alles zoveel mogelijk te verklaren en oorzaken voor te willen zoeken kwam ik op internet verschillende artikelen over jaloezie tegen. Eentje daarvan sprong eruit en wil ik met jullie delen. Het heeft op 27 oktober 2000 in de Volkskrant gestaan, geschreven door Jeanne Doomen. Het is een boekbespreking van: Jaloezie, de gevaarlijke passie, van David M. Buss.
De heilzame kracht van jaloezie – door Jeanne Doomen
Je partner ontwikkelt een plotselinge belangstelling voor Beethoven. Als hij de horoscoop leest, kijkt hij naar een sterrenbeeld dat noch het jouwe noch het zijne is. Wanneer hij thuis komt van zijn werk zit zijn das anders geknoopt dan toen hij s ochtends op pad ging. Word je jaloers? Zou je er goed aan doen om jaloers te worden? En wat zegt het over jou en je relatie als je het niet wordt?
In Jaloezie, de gevaarlijke passie betoogt hoogleraar psychologie David M. Buss dat jaloezie niet alleen een normale, maar ook een noodzakelijke emotie is. Ten onrechte, meent hij, wordt jaloezie vaak afgedaan als ziekelijk en onvolwassen. Jaloezie is een basisvoorwaarde om een liefdesrelatie in stand te houden.
Buss hoort tot de onderzoekers die voor de verklaring van het menselijk gedrag terug grijpen op de evolutie. Vanuit de evolutie gezien, aldus Buss, is geen enkele keuze belangrijker dan de keuze van een partner. Onze oermoeder moest vruchtbaar zijn, voor gezonde nakomelingen zorgen en daarbij uitsluitend de genen van haar man verder helpen en bij voorkeur niet ook nog die van zijn beste vriend. Onze oervader moest goed voor haar en het nageslacht zorgen en niet na een paar jaar opstappen omdat de buurvrouw eigenlijk spannender was.
Beide geslachten hebben er daarom belang bij dat de partner trouw is. Waarbij mannen het volgens verschillende onderzoeken nog steeds erger blijken te vinden als hun geliefde een seksueel contact aanknoopt met een ander en vrouwen meer van slag raken als hun man een emotionele relatie met een ander krijgt. Een vrouw kan door met een ander te vrijen in theorie immers nog steeds door een ander verwekte kinderen binnen de relatie brengen. Terwijl een man voor een slippertje waarschijnlijk niet het gezin verlaat maar de kans daarop toeneemt als hij ook warme gevoelens voor de andere vrouw ontwikkelt.
Wie dergelijke drama’s wil voorkomen doet er goed aan alert te zijn. Let dus op als je vrouw zich wat vaker dan anders voorover buigt naar haar tennispartner, hem in de hitte van het gesprek regelmatig even aanraakt en harder lacht om zijn grappen dan volgens jou noodzakelijk is. En houd rekening met het ergste wanneer je man lange telefoongesprekken voert met een goede vriendin en zijn problemen op het werk liever met haar doorneemt dan met jou. Er hoeft natuurlijk niets aan de hand te zijn. Maar je kunt nooit weten.
Nog steeds uitgaande van de diepe drang die de evolutie in ons teweeg heeft gebracht gaan mannen vreemd niet omdat ze zo ongelukkig zijn maar omdat ze meer seksuele partners willen. Vrouwen die vreemd gaan doen dat meestal wel omdat ze ontevreden zijn met hun man en een emotionele band voelen met een ander. Zomaar buiten de deur vrijen doen ze ook wel eens omdat ze een man sexy vinden, maar met een man die alleen fysiek aantrekkelijk is, knopen ze geen langdurige relatie aan.
Wat de algemene motieven voor vreemd gaan ook mogen zijn, uit alle onderzoeken blijkt dat de partner die binnen de relatie geldt als het meest aantrekkelijk, waarschijnlijk degene is die een verhouding begint. Die aantrekkelijkheid heeft niet perse betrekking op uiterlijk schoon. Een baan, sociale vaardigheden – alles kan een rol spelen met als belangrijkste de potentiële positie op de relatiemarkt.
Die meer of mindere aantrekkelijkheid is ook van belang als iemand wordt geconfronteerd met signalen die kunnen wijzen op ontrouw. De kans dat de minder-aantrekkelijke die mogelijk bedrogen wordt als strategie kiest voor ontkenning en de-kop-in-het-zand is groot. En natuurlijk is niets doen en hopen dat problemen zichzelf oplossen een benadering die niet per definitie gedoemd is te mislukken. Alleen heb je zo zelf op de uitkomst niet veel invloed.
Wie na de ontdekking van een plotse voorkeur voor Franse films of de vondst van een vreemde lippenstift in de gezinsauto de jaloezieduivel wel toelaat, zal volgens Buss eerst de waakzaamheid opschroeven. Opbellen op het werk. Spullen doorzoeken. Persoonlijke post lezen. En als zo is vastgesteld dat de bedreiging reëel is, kiest de bedrogene uit nieuwe strategieën.
De meest populaire is zelfverbetering: werken aan het uiterlijk, leuke uitstapjes organiseren, sprankelende conversaties entameren. Dit gekoppeld aan een verdubbeling van het vertoon van liefde en genegenheid. Een andere strategie om met mogelijke verlating door de partner om te gaan is schuldgevoel opwekken: huilen en dreigen zichzelf iets aan te doen. Op korte termijn kan dit werken.
Op langere termijn is het een zwakke tactiek omdat het wijst op afhankelijkheid van de partner en een tekort aan waarde op de relatiemarkt. Een derde strategie is het zelf opwekken van jaloezie: kijk eens hoe gewild ook ik nog ben.
David Buss is van mening dat indien ‘goed gebruikt’ jaloezie relaties kan verrijken, passie kan aanwakkeren en de betrokkenheid op elkaar kan versterken. De totale afwezigheid van jaloezie is daarom volgens hem een onheilspellend teken voor liefdespartners. Hij gaat zover om te spreken van een ‘emotioneel bankroet’.
Een goede relatie kan niet buiten jaloezie. Jaloezie maakt ons opmerkzaam op reële bedreigingen door reële rivalen. Door jaloezie worden we ons bewust van subtiele signalen die, in combinatie met elkaar, op echte verlating kunnen wijzen. En juist door de pijn raken we gemotiveerd om een strategische interventie te starten om het probleem op te lossen.
Jaloezie, de gevaarlijke passie is een boeiend boek. Ook wie soms wat kriegel wordt van wetenschappers die alles wat we hier en nu voelen willen verklaren uit de verre oertijd, treft voldoende interessant onderzoeksmateriaal en prikkelende theorieën aan. En het boek is natuurlijk een must voor bedriegers en (potentiële) bedrogenen.
David M. Buss: Jaloezie, de gevaarlijke passie,
vertaald uit het Engels door Anna Vesting;
Uitgeverij Het Spectrum B.V.;
260 pagina’s; f 36,50.
ISBN 90 274 6474 X.
Met dank aan Jeanne Doomen
©Loes Raaphorst < 2005