Koorts – basiszorg en advisering
Bij de meeste mensen schommelt de lichaamstemperatuur tussen de 36,5 en 37,5 graden Celsius. De lichaamstemperatuur wordt met een digitale thermometer rectaal gemeten (ook bij ziekte is het overigens niet nodig de temperatuur vaker dan 1 keer per dag op te nemen). ’s Avonds is de temperatuur meestal iets hoger dan ’s ochtends. We spreken van koorts als de temperatuur hoger is dan 38 graden. Voor temperaturen tussen de 37 en 38 graden Celsius wordt het begrip verhoging gebruikt. Dit begrip heeft echter medisch geen betekenis.
Het is opvallend dat de temperatuur van ons lichaam zo goed binnen bepaalde grenzen blijft, terwijl de temperatuur om ons heen zo sterk kan verschillen. Het bewaken van de lichaamstemperatuur gebeurt door het warmteregulatiecentrum. Dit is een soort thermostaat die in de hersenen ligt en de aan- en afvoer van warmte regelt. Wanneer virussen of bacteriën het lichaam binnendringen reageert het warmteregulatiecentrum door de thermostaat iets hoger te zetten.
Koorts is een zinvolle reactie van het lichaam. Koorts is een signaal dat het lichaam vecht tegen een virale of bacteriële infectie. Bovendien helpt de verhoging van de lichaamstemperatuur mee om de virussen en bacteriën te bestrijden. Koorts op zich in ongevaarlijk. De oorzaak van koorts is meestal een virusziekte (griep en verkoudheid zijn meestal de veroorzakers van koorts).
Rillen bij koorts vindt plaats wanneer de lichaamstemperatuur snel oploopt. De huid wordt bleek en de zieke heeft het koud. Als de koorts minder wordt, dan neemt de afvoer van warmte toe. De zieke heeft het dan warm en gaat zweten. De lichaamstemperatuur stijgt bij een infectieziekte nooit boven 41,7 graden Celsius. Men kan dus niet doodgaan aan koorts en er evenmin hersenbeschadigingen aan overhouden.
De hoogte van de koorts zegt niets over de ernst van de ziekte. een griepje kan koorts geven tot boven de 40 graden. Bij een fikse bronchitis wordt soms maar 38,5 graden Celsius gemeten. Bij kinderen is het, voor het bepalen van de ernst van een aandoening, meer van belang te letten op symptomen als sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid, braken of ernstige diarree, dan de hoogte van de koorts precies in de gaten te houden. Wanneer het kind bij koorts gewoon speelt en normaal reageert is er niet veel aan de hand.
Bij kinderen kan de koorts snel oplopen. Soms kan dit een koortsstuip veroorzaken. Het ontstaan van een koortsstuip heeft vooral te maken met de snelheid waarmee de temperatuur oploopt en niet met de uiteindelijke hoogte van de koorts. Koortsstuipen leiden niet tot hersenbeschadiging.
Advisering
Leefregels, voeding en algemene adviezen:
- kinderen extra laten drinken;
- geen eten opdringen;
- wanneer kinderen met koorts zich fit voelen hoeven ze niet perse in bed of binnen te blijven;
- kinderen extra aandacht geven (spelletjes doen of voorlezen);
- kinderen onder een lakentje of dunne deken leggen;
- bij kinderen zorgen voor dunne, ruimzittende kleding;
- koortswerende medicijnen zijn niet nodig; als kinderen zich erg slecht voelen is paracetamol de meest aangewezen medicatie;
- bij koorts is het lichaam belast met de strijd tegen een ziekteverwekker; het is dan niet verstandig om fysiek zware inspanningen te leveren (bijvoorbeeld door intensief te sporten);
Naar de dokter?
- Nee, voor koorts alleen hoeft men niet naar de dokter;
- Ja, wanneer het gaat om een kind jonger dan drie maanden;
- Ja, wanneer koorts samengaat met sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid, braken of diarree;
- Ja, wanneer koorts langer duurt dan 4 dagen;
- Ja, wanneer koorts na aanvankelijke daling weer stijgt;
Zelfmedicatie
De bij de drogist verkrijgbare algemene pijnstillers en grieppreparaten hebben allemaal de indicatie pijn en koorts bij griep en verkoudheid. Voor kinderen geldt dat specifieke kinderpreparaten op basis van paracetamol de voorkeur genieten. Er zijn 3 merken beschikbaar: Panadol junior, Sinaspril en Kinderfinimal, resp. als stroop, zetpillen of kauwtabletten. De toedieningsinterval moet bij kinderen minstens 4 uur bedragen. De tabletten voor kinderen moeten worden gekauwd of fijngemaakt met vloeistof worden ingenomen. Bij kinderen tot 4 jaar wordt toediening gedurende meer dan 2 dagen ontraden.