Loesje zegt: Mijn vader vangt dieven!
Nou ja, niet echt natuurlijk, maar daar was ik, toen ik acht jaar was heilig van overtuigd. Het is ook niet eenvoudig om aan een klein kind precies uit te leggen wat een privé-detective nu eigenlijk doet! In die tijd had nog lang niet iedereen een televisie en al die spionage films van tegenwoordig waren er natuurlijk nog helemaal niet. Toch waren er ook toen al echte speurneuzen nodig 😉 Lekker ouderwets, zonder gebruik van de techniek die men tegenwoordig tot zijn beschikking heeft.
Nee vroeger was het allemaal anders. Je moest het hebben van contacten door het hele land heen: de kroegbaas, de taxichauffeur, de krantenjongen of de conducteur. Mijn vader kende ze allemaal, van Groningen tot Maastricht had hij zijn netwerk opgebouwd. Heel onopvallend, kwam hij toch altijd weer aan die informatie die voor zijn zaak belangrijk was.
Zonder met geld te smijten, want dat had hij helemaal niet. Het was zijn droom geweest… zijn eigen baas zijn! Vlak na de oorlog heeft hij het aanvankelijk geprobeerd in de tabak teelt, maar al snel bleek dat de concurrentie van uit het buitenland te groot was. Na tijdelijk als particulier chauffeur gewerkt te hebben, heeft hij de stap genomen en zich als privé-detective in Haarlem gevestigd. Er zijn hele magere tijden geweest, maar dat was allemaal nog ver voor mijn geboorte. Maar hij heeft doorgezet en na een paar succesvolle zaken kwam de landelijke bekendheid. Als klein meisje ging ik in de schoolvakanties vaak met mijn vader mee. Lekker toeren in de auto! Dat hij mij als ‘vermomming’ gebruikte heb ik nooit erg in gehad. Maar er werd onderweg regelmatig gestopt en dan kon ik even touwtje springen op een pleintje, of hinkelen op de stoep. Er werden ook heel veel ijsjes gegeten 😉 Kortom: de ritjes met mijn vader waren altijd een feest! Ondertussen werkte hij aan een zaak, moest hij iemand schaduwen en bewijs verzamelen.
Hij was veel en vaak van huis, probeerde wel altijd op tijd thuis te zijn om mij naar bed te brengen: de lieverd! Maar al bij al, was het toch wel spannend. Hoe ouder ik werd, mijn klasgenootjes kwamen ook met vragen, en wilde ook wel eens weten wat dat bord in de tuin betekende… en ik probeerde steeds meer van mijn vader te weten te komen, maar ook tegen mij: hij was zo gesloten als een deur!
Mijn vader verstond de kunst te kunnen luisteren, of praten zonder iets te zeggen. Hij had zijn uiterlijk ook mee. Of hij nu als gedistingeerde zakenman gekleed ging, als een vertegenwoordiger die haast had, of een gepensioneerde zeeman, hij had een uitstraling waar hij overal mee weg kwam. Hij was in staat zich als een kameleon zich aan zijn omgeving aan te passen. Altijd lag zijn kofferbak vol met kleding: een lange overjas, verschillende hoeden, petten, schoenen, een ander kostuum, een regenjack. Zelfs verschillende kleuren paraplu’s waren in zijn bezit. Heel eenvoudig kon hij zijn uiterlijk even snel veranderen. Mensen kijken immers niet echt goed naar mensen op straat of in auto’s. Het verhaal wat hij mij vertelde toen ik klein was, dat hij 3 nachten in een kippenhok heeft gezeten om dief op heterdaad te betrappen is waar gebeurd. Maar dat hij ook wel eens voor een miljonair iemand naar Spanje moest schaduwen ook! Het was een vak van uitersten. In die tijd, stapte men soms niet snel naar de politie. Men loste zijn zaakjes liever iets anoniemer op.
Vooral klein-zelfstandigen gingen liever naar een particulier detective dan naar de politie. Soms om niet zelf in opspraak te komen, soms om een eventuele verdachte te sparen en de zaak zelf op te lossen. Maar ook grotere fabrieken huurden hem regelmatig in. Partijen die om onverklaarbare redenen incompleet aangeleverd werden, sporen die aanvankelijk in Delfzijl gevonden werden, maar te maken hadden met een tapijtfabriek in Leiden. Juist vanwege de afstand was dit een vreemde zaak, en heeft vrij veel tijd gekost. Niets wees op ontvreemding van het personeel en toch werden er goederen vermist. Uiteindelijk kwam de waarheid boven tafel doordat de speurneus in een tweedehands winkel eenzelfde soort karpet tegen kwam. Hoe het verder opgelost werd is mij nooit verteld: discretie stond heel hoog in het vaandel van mijn vader.
Begin jaren ’70 werd de echtscheidingswet van kracht. Voor die tijd kon men alleen scheiden, wanneer er bewijs van overspel werd geleverd. Het leveren van dit bewijs waren zaken die veel en vaak voorkwamen. Een gezegde van mijn vader: armoede houdt iemand netjes, klopte in die tijd nog. Het waren vooral de rijken van Nederland die behoefte aan een privé-detective hadden. Wij kunnen ons dat in deze tijd met ‘flitsscheidingen’ misschien maar moeilijk voorstellen, maar zo was het vroeger. Mobiele telefoons, internet, sms-diensten, het was er allemaal nog niet. Een telefoon aftappen was uiteraard verboden, dus kostte het leveren van bewijs van overspel vaak een aantal dagen. Dagen posten voor een huis waren geen uitzondering, dus misschien mocht ik daarom ook vaak mee: ik zorgde voor de broodnodige afleiding 😉 Wel kan ik mij nog herinneren dat we eens een paar dagen naar Brussel zijn geweest. Ik dacht dat het gewoon een korte vakantie was, maar in werkelijkheid moest mijn vader een zakenman schaduwen, omdat zijn vrouw al die reisjes naar Brussel erg verdacht vond, en haar man inderdaad van overspel verdacht. Na een paar dagen gingen wij weer naar huis en kon mijn vader de vrouw vertellen dat haar man gewoon een hardwerkende zakenman was en zij hem ten onrechte van overspel had verdacht!
Enkele zinsneden uit persartikelen van de afgelopen jaren:
Tegenwoordig zou een man zoals mijn vader was, zijn beroep niet meer op de ‘oude’ manier uit kunnen oefenen. Het geweld is teveel toegenomen; mensen vertrouwen niemand meer; het leven is veel onpersoonlijker geworden en heel veel informatie is tegenwoordig beschermd. Een privé-detective van tegenwoordig zal op z’n minst een computerexpert moeten zijn. Er is ooit sprake geweest dat ik het bureau over zou nemen, maar helaas was ik toen te jong. Om informatie los te peuteren heb je toch een wat ‘ouder’ uiterlijk nodig. Het bureau is vlak voor het overlijden van mijn vader verkocht, maar die mensen hebben het niet gered. Als je sensatie zoekt, kun je beter een ander beroep zoeken namelijk. Het is werk voor iemand die uitermate veel geduld heeft, en een volhouder is. Het is ook een onzeker leven, want je weet nooit van te voren wanneer je de volgende zaak krijgt. Mijn vader stond bekend om het feit dat hij van te voren zijn honorarium bekend maakte; een vast bedrag, ongeacht de duur van de zaak. Hij heeft het goed gedaan en kon uiteindelijk zelfs de boot kopen die hij zo graag wilde hebben. Voor een eenvoudige jongen uit Assendelft, met niets meer dan twee jaar ambachtschool, heeft hij het heel ver geschopt.
©Loes Raaphorst < 2005